Page 61 - FoodFocusThailand No.236 November 2025
P. 61
SCOOP
ความเสี่่�ยงจากการใช้้ยาปฏิิช้่วนะในการเพาะเลี้่�ยงสี่ัตว์น�ำ ใน้ำก�รัใชี้ง�น้ำ สั�มื่�รัถูใชี้ได้้กับปล�ทีุ่กชี่ว์งว์ัย และกรัะตุ้น้ำภูมื่ิคุ้มื่กัน้ำ
เมื่่�อสััตว์์น้ำำ��ได้้รัับย�ปฏิิชีีว์น้ำะ ย�บ�งสั่ว์น้ำจะถููกสัะสัมื่อยู่ใน้ำเน้ำ่�อเย่�อ ตลอด้ชี่ว์งก�รัเลี�ยง ชี่ว์ยลด้คว์�มื่เครัียด้ของปล�และลด้แรังง�น้ำ
และไมื่่ถููกกำ�จัด้ออกหมื่ด้ก่อน้ำถูึงชี่ว์งจับข�ย (Harvest) ห�ก เมื่่�อเที่ียบกับก�รัฉีด้ที่ีละตัว์ กลุ่มื่ว์ิจัยของผูู้้เขียน้ำปรัะสับคว์�มื่สัำ�เรั็จ
เกษตรักรัไมื่่ปฏิิบัติต�มื่รัะยะหยุด้ย� (Withdrawal Period) ที่ี� ใน้ำก�รัพ้ัฒน้ำ�รัะบบน้ำำ�สั่งว์ัคซึ่ีน้ำที่�งก�รักิน้ำโด้ยใชี้โรัคสัเตรัปโตคอค-
กำ�หน้ำด้ไว์้อย่�งเครั่งครััด้ซึ่ึ�งโด้ยที่ั�ว์ไปอยู่รัะหว์่�ง 14-21 ว์ัน้ำ หรั่อ โคซึ่ิสัเป็น้ำต้น้ำแบบ พ้บว์่�ว์ัคซึ่ีน้ำที่�งก�รักิน้ำให้ก�รัป้องกัน้ำโรัคเที่ียบ
อ�จน้ำ�น้ำกว์่�น้ำั�น้ำต�มื่ชีน้ำิด้ของย� สั�รัตกค้�งด้ังกล่�ว์อ�จปน้ำเป้�อน้ำ เที่่�กับว์ัคซึ่ีน้ำฉีด้ (ภ�พ้ที่ี� 2) และสั�มื่�รัถูใชี้ที่ด้แที่น้ำกัน้ำได้้
สัู่ผูู้้บรัิโภค ซึ่ึ�งก่อให้เกิด้อ�ก�รัแพ้้ หรั่อรับกว์น้ำสัมื่ดุ้ลของจุลิน้ำที่รัีย์ น้ำอกจ�กน้ำี� กลุ่มื่ว์ิจัยยังมื่ีว์ัคซึ่ีน้ำป้องกัน้ำโรัคติด้เชี่�อแบคที่ีเรัีย
ใน้ำลำ�ไสั้ของมื่น้ำุษย์ได้้ อีกที่ั�งยังสั่งผู้ลให้เกิด้ปััญหาสารตกค้้าง อีกหล�ยชีน้ำิด้ เชี่น้ำ
ในเน้�อสัตว์์นำ�า ซึ่ึ�งอ�จกรัะที่บต่อก�รัสั่งออกไปยังปรัะเที่ศ • ว์ัคซึ่ีน้ำป้องกัน้ำโรัคแอโรัโมื่แน้ำด้ (Aeromonad) ที่ี�มื่ีสั�เหตุ
ปล�ยที่�ง มื่�จ�กเชี่�อแบคที่ีเรัีย Aeromonas spp. ที่ี�ก่อให้เกิด้โรัคใน้ำปล�น้ำิล
น้ำอกจ�กผู้ลกรัะที่บต่อผูู้้บรัิโภคแล้ว์ ย�ปฏิิชีีว์น้ำะที่ี�ถููกปล่อย ปล�ที่ับที่ิมื่ และปล�กะพ้ง
ออกสัู่สัิ�งแว์ด้ล้อมื่จ�กน้ำำ��ที่ิ�งของฟ�รั์มื่เพ้�ะเลี�ยงสััตว์์น้ำำ�� ยังสั�มื่�รัถู • ว์ัคซึ่ีน้ำป้องกัน้ำโรัคว์ิบรัิโอซึ่ิสั (Vibriosis) มื่ีสั�เหตุมื่�จ�กเชี่�อ
รับกว์น้ำรัะบบน้ำิเว์ศที่�งน้ำำ�� และเป็น้ำปัจจัยเรั่งให้เกิด้ก�รัด้่�อย�ใน้ำ แบคที่ีเรัีย Vibrio spp. ที่ี�ก่อให้เกิด้โรัคใน้ำปล�กะพ้งและปล�กะรััง
แบคที่ีเรัียต�มื่ธรัรัมื่ชี�ติ เชี่�อเหล่�น้ำี�อ�จแพ้รั่กรัะจ�ยกลับสัู่ • ว์ัคซึ่ีน้ำป้องกัน้ำโรัคโฟโตแบคเที่อรัิโอซึ่ิสั (Photobacteriosis)
แบคที่ีเรัียที่ี�ก่อโรัคใน้ำสััตว์์และมื่น้ำุษย์ ที่ำ�ให้เกิด้ปัญห�เชี่�อด้่�อย� ซึ่ึ�งมื่ีสั�เหตุมื่�จ�กเชี่�อแบคที่ีเรัีย Photobacterium damsalae ที่ี�
ซึ่ึ�งถู่อเป็น้ำภัยคุกค�มื่ด้้�น้ำสั�ธ�รัณสัุขรัะด้ับโลก เน้ำ่�องจ�กแบคที่ีเรัีย ก่อให้เกิด้โรัคใน้ำปล�กะพ้งและปล�กะรััง
สั�มื่�รัถูปรัับตัว์ และพ้ัฒน้ำ�คว์�มื่สั�มื่�รัถูใน้ำก�รัต้�น้ำที่�น้ำย�ได้้ 2. ว์ัค้ซีีนปั้องกันโรค้ติดเชื้้�อไว์รัส
(Superbugs) เมื่่�อเชี่�อเหล่�น้ำี�ปน้ำเป้�อน้ำสัู่มื่น้ำุษย์ผู้่�น้ำก�รับรัิโภค ไว์รััสั Tilapia Lake Virus (TiLV) เป็น้ำโรัคติด้เชี่�อไว์รััสัสัำ�คัญ
อ�ห�รั ก�รัรัักษ�โรัคติด้เชี่�อด้้ว์ยย�ปฏิิชีีว์น้ำะชีน้ำิด้เด้ิมื่จึงที่ำ�ได้้ย�ก ที่ี�ก่อให้เกิด้คว์�มื่สัูญเสัียอย่�งมื่�กใน้ำอุตสั�หกรัรัมื่ปล�น้ำิลที่ั�ว์โลก
หรั่อไมื่่ได้้ผู้ลอีกต่อไป ก�รัพ้ัฒน้ำ�ว์ัคซึ่ีน้ำป้องกัน้ำ TiLV จึงเป็น้ำง�น้ำว์ิจัยที่ี�เรั่งด้่ว์น้ำ ซึ่ึ�งก�รัผู้ลิต
ว์ัคซึ่ีน้ำจำ�เป็น้ำต้องคำ�น้ำึงถูึงที่ั�งต้น้ำทีุ่น้ำและปรัะสัิที่ธิภ�พ้ ที่ั�งน้ำี�ที่�ง
วัคซี่นปลี้า: ทางออกท่�ยั�งยืนแลี้ะปลี้อดภััย ที่ีมื่ว์ิจัยของผูู้้เขียน้ำได้้ปรัะสับคว์�มื่สัำ�เรั็จใน้ำก�รัพ้ัฒน้ำ�ว์ัคซึ่ีน้ำ
ก�รัป้องกัน้ำโรัคด้้ว์ยว์ัคซึ่ีน้ำเป็น้ำแน้ำว์ที่�งสัำ�คัญที่ี�ชี่ว์ยลด้ก�รัใชี้ ด้ีเอ็น้ำเอและว์ัคซึ่ีน้ำโปรัตีน้ำลูกผู้สัมื่ (DNA and Recombinant
ย�ปฏิิชีีว์น้ำะใน้ำอุตสั�หกรัรัมื่เพ้�ะเลี�ยงสััตว์์น้ำำ�� โด้ยกรัะตุ้น้ำให้สััตว์์ Protein Vaccines) โด้ยใชี้ชีิ�น้ำสั่ว์น้ำยีน้ำสัำ�คัญของไว์รััสั (Segments
สัรั้�งภูมื่ิคุ้มื่กัน้ำต่อเชี่�อโรัคเฉพ้�ะชีน้ำิด้ ปัจจุบัน้ำ โรัคติด้เชี่�อใน้ำ 9 และ 10) ซึ่ึ�งให้ก�รัป้องกัน้ำที่ี�เหน้ำ่อกว์่�ก�รัใชี้ยีน้ำเพ้ียงสั่ว์น้ำเด้ียว์
ปรัะเที่ศไที่ยมื่ีหล�ยชีน้ำิด้ ก�รัมื่ีว์ัคซึ่ีน้ำหล�กหล�ยชีน้ำิด้จึงชี่ว์ย โด้ยว์ัคซึ่ีน้ำน้ำี�ถููกน้ำำ�ไปใชี้ใน้ำปล�พ้่อแมื่่พ้ัน้ำธุ์ (Broodstock) เพ้่�อผู้ลิต
สั่งเสัรัิมื่คว์�มื่ยั�งย่น้ำใน้ำก�รัเพ้�ะเลี�ยงสััตว์์น้ำำ��และสัน้ำับสัน้ำุน้ำก�รัผู้ลิต พ้่อแมื่่พ้ัน้ำธุ์ปล�ปลอด้ไว์รััสั TiLV ลด้คว์�มื่เสัี�ยงก�รัถู่�ยที่อด้ไว์รััสั
อ�ห�รัปลอด้ภัย น้ำอกจ�กน้ำี� ยังมื่ีก�รัใชี้ว์ัคซึ่ีน้ำเชีิงปรัะจักษ์จ�กง�น้ำ สัู่ลูกพ้ัน้ำธุ์ และป้องกัน้ำคว์�มื่เสัียห�ยใน้ำชี่ว์งเด้่อน้ำแรักหลังย้�ย
ว์ิจัยของน้ำักว์ิจัยไที่ยหล�ยโครังก�รั เชี่น้ำ ลูกพ้ัน้ำธุ์จ�ก Hatchery ไปยังฟ�รั์มื่ หรั่อที่ี�เรัียกว์่�โรัคต�ยเด้่อน้ำ
1. ว์ัค้ซีีนปั้องกันโรค้ติดเชื้้�อแบค้ทีีเรีย (One-month mortality syndrome) ปัจจุบัน้ำ ก�รัใชี้ว์ัคซึ่ีน้ำยัง
ว์ัคซึ่ีน้ำป้องกัน้ำโรัคสัเตรัปโตคอคโคซึ่ิสั ที่ี�เกิด้จ�กเชี่�อ ต่อยอด้ไปยังลูกพ้ัน้ำธุ์ปล�ปลอด้ไว์รััสั TiLV เพ้่�อกรัะตุ้น้ำภูมื่ิคุ้มื่กัน้ำเฉพ้�ะ
Streptococcus agalactiae ซึ่ึ�งเป็น้ำสั�เหตุหลักของก�รัต�ย เพ้ิ�มื่อัตรั�รัอด้และเสัรัิมื่คว์�มื่มื่ั�น้ำคงใน้ำก�รัเพ้�ะเลี�ยงต่อไป
ของปล�น้ำิล มื่ีรัูปแบบเป็น้ำว์ัคซึ่ีน้ำเชี่�อต�ย [(StrepKU-1): Inactivated ก�รัพ้ัฒน้ำ�ว์ัคซึ่ีน้ำสัำ�หรัับสััตว์์น้ำำ��ชี่ว์ยลด้ก�รัใชี้ย�ปฏิิชีีว์น้ำะ
Vaccine] และให้โด้ยก�รัฉีด้เข้�ชี่องที่้อง จ�กก�รัที่ด้สัอบใน้ำฟ�รั์มื่ ป้องกัน้ำเชี่�อด้่�อย�และสั�รัตกค้�ง พ้รั้อมื่ลด้ผู้ลกรัะที่บต่อ
เลี�ยงจรัิงที่ี� จ.ก�ญจน้ำบุรัีและ จ.ก�ฬสัิน้ำธุ์ พ้บว์่�ว์ัคซึ่ีน้ำสั�มื่�รัถู สัิ�งแว์ด้ล้อมื่ โด้ยว์ัคซึ่ีน้ำชีน้ำิด้ฉีด้ กิน้ำ และด้ีเอ็น้ำเอที่ี�พ้ัฒน้ำ�โด้ย
เพ้ิ�มื่อัตรั�รัอด้ชีีว์ิตของปล�น้ำิลได้้สัูงถูึงรั้อยละ 97.5 อีกที่ั�งปล�ที่ี� น้ำักว์ิจัยไที่ย แสัด้งให้เห็น้ำถูึงศักยภ�พ้ใน้ำก�รัป้องกัน้ำโรัค เพ้ิ�มื่อัตรั�รัอด้
ได้้รัับว์ัคซึ่ีน้ำยังโตเรั็ว์กว์่�ปล�ที่ี�ไมื่่ได้้รัับว์ัคซึ่ีน้ำ ที่ำ�ให้รัะยะเว์ล� และคุณภ�พ้ก�รัเพ้�ะเลี�ยง ก�รัสั่งเสัรัิมื่ก�รัใชี้ว์ัคซึ่ีน้ำคว์บคู่กับ
ก�รัเลี�ยงสัั�น้ำลง ลด้ปรัิมื่�ณอ�ห�รัที่ี�ใชี้เลี�ยง ชี่ว์ยลด้ต้น้ำทีุ่น้ำก�รัผู้ลิต ก�รัจัด้ก�รัฟ�รั์มื่ที่ี�ด้ี จึงเป็น้ำแน้ำว์ที่�งสัู่ก�รัผู้ลิตสััตว์์น้ำำ��ปลอด้ภัย
และเพ้ิ�มื่รัอบก�รัเลี�ยงได้้ (ภ�พ้ที่ี� 1) มื่ีคุณภ�พ้ และยั�งย่น้ำ
เน้ำ่�องจ�กก�รัฉีด้ว์ัคซึ่ีน้ำไมื่่สั�มื่�รัถูใชี้ได้้ที่ั�ว์ไปกับเกษตรักรั
ผูู้้เลี�ยงปล�ที่ี�ข�ด้เครั่�องมื่่อและคว์�มื่ชีำ�น้ำ�ญ จึงมื่ีก�รัพ้ัฒน้ำ�
ว์ัคซึ่ีน้ำที่�งก�รักิน้ำ (Oral vaccine) StrepOra-1 เพ้่�อคว์�มื่สัะด้ว์ก
NOV 2025 FOOD FOCUS THAILAND 61
24/10/2568 BE 15:43
60-63_Scoop_KU ������.indd 61 24/10/2568 BE 15:43
60-63_Scoop_KU ������.indd 61
