Page 51 - FoodFocusThailand No.233 August 2025

STRATEGIC R & D

ความสััมพัันธ์์ระหว่างสัารสั่�อประสัาทกัับอารมณ์์
ในสมองของมนุษย์์มีสารส่�อประสาทหลัักๆ อย์่� 4 ชนิด ที�มีบทบาทสำาคััญ
ในการคัวบคัุมอารมณ์์แลัะคัวามร่�สึกเชิงบวกที�เรีย์กว�า “ฮอร์โมนแห�ง
คัวามสุข (Happiness hormone)” หร่อ “โดส (D.O.S.E.)” โดย์สมองจะ
สังเคัราะห์สารส่�อประสาทหร่อฮอร์โมนเหลั�านี�ออกมา ทำาให�เราร่�สึก
“มีคัวามสุข” อันได�แก� โดพามีน ออกซิิโทซิิน เซิโรโทนิน แลัะเอ็นดอร์ฟิิน

ซิึ�งสารแต่�ลัะชนิดจะมีกลัไกการทำางานที�แต่กต่�างกัน (ราชวิทย์าลััย์
จุฬาภรณ์์, 2565) (ภาพที� 1)
โดพามีีน เป็นสารส่�อประสาทที�สมองสังเคัราะห์ขึ�นเพ่�อส�งสัญญาณ์
ไปย์ังเซิลัลั์ประสาทเม่�อเราเกิดคัวามพึงพอใจจากการได�รับสิ�งที�ต่�องการ
หร่อบรรลัุเป้าหมาย์ที�ต่ั�งไว� โดพามีนจะเป็นสารที�มีหน�าที�คัวบคัุม
พฤต่ิกรรมที�เกิดจากแรงจ่งใจซิึ�งผลัักดันให�เรากระทำาสิ�งใดสิ�งหนึ�งได�
สำาเร็จ ผ่�ที�มีโดพามีนในระดับต่ำ�าจึงมักไม�คั�อย์กระต่่อร่อร�น หร่อเป็นคัน ภาพที� 2 กลัไกการทำางานของทริปโต่เฟิน (L-tryptophan) กับภาวะซิึมเศร�า
“เกีย์จคัร�าน” ในขณ์ะที�คัน “ทะเย์อทะย์าน” หร่อผ่�ที�พร�อมจะทำาทุกอย์�าง Figure 2 The mechanism of L-tryptophan in relation to depression
เพ่�อให�งานสำาเร็จ มักจะมีโดพามีนในระดับส่ง นอกจากนี�โดพามีนย์ังมี ที�มีา / Source :: Javelle et al. (2020)
บทบาทที�เกี�ย์วข�องกับการเคัลั่�อนไหวของร�างกาย์ เช�น ผ่�ป่วย์โรคัพาร์กินสัน เซิโรโทนิน หร่อที�เรีย์กว�า “ฮอร์โมนแห�งคัวามเป็นผ่�นำา” เป็นสารส่�อ
ที�มีปัญหาในการคัวบคัุมการเคัลั่�อนไหวเน่�องจากการขาดแคัลันโดพามีน ประสาทชนิดหนึ�งที�ส�วนใหญ�มากกว�าร�อย์ลัะ 90 ถู่กสังเคัราะห์ขึ�นภาย์ใน
ในสมอง แลัะการผิดปกต่ิของระดับโดพามีนย์ังส�งผลัต่�อภาวะทางจิต่เวช ระบบทางเดินอาหาร ผ�านกระบวนการเปลัี�ย์นแปลังจากกรดอะมิโนทริปโต่เฟิน
เช�น ผ่�ป่วย์โรคัจิต่เภท (Schizophrenia) ที�มักแสดงอาการหลังผิด (L-tryptophan) ก�อนถู่กลัำาเลัีย์งผ�านกระแสเลั่อดไปย์ังสมอง เป็นสาร
ประสาทหลัอน แลัะการส่�อสารที�ผิดปกต่ิ ที�เกิดจากคัวามภาคัภ่มิใจ คัวามจงรักภักดี แลัะการรับร่�ถูึงคัวามสำาเร็จหร่อ
ออกซิิโทซิิน หร่อที�ร่�จักกันในนาม “ฮอร์โมนแห�งคัวามรัก” เป็น การย์อมรับจากผ่�อ่�น นอกจากเซิโรโทนินจะมีบทบาทในการคัวบคัุมอารมณ์์
สารที�ถู่กสังเคัราะห์ขึ�นระหว�างการสัมผัสร�างกาย์กับผ่�อ่�น แลัะเม่�อเกิด แลั�ว ย์ังมีบทบาทสำาคััญต่�อการทำางานของระบบคัวามทรงจำา รวมไปถูึง

คัวามร่�สึกสบาย์ใจ ปลัอดภัย์ แลัะอบอุ�น สารนี�มีบทบาทสำาคััญใน การซิ�อมแซิมอวัย์วะต่�างๆ ในร�างกาย์อีกด�วย์ หากร�างกาย์มีระดับเซิโรโทนินต่ำ�า
การเสริมสร�างคัวามสัมพันธ์์ที�ดีต่�อผ่�อ่�นในสังคัม ช�วย์เพิ�มระบบภ่มิคัุ�มกัน อาจทำาให�ร่�สึกเศร�า หดห่� แลัะขาดคัวามสุขในชีวิต่ ซิึ�งเสี�ย์งต่�อภาวะซิึมเศร�า
ทางอารมณ์์ อีกทั�งย์ังมีบทบาทในการต่�อต่�านคัวามเคัรีย์ดที�เกิดจาก ภาวะวิต่กกังวลั โรคัเคัรีย์ด รวมไปถูึงปัญหาในการคัวบคัุมอารมณ์์ เช�น
ฮอร์โมนคัอร์ต่ิซิอลั ทำาให�มนุษย์์สามารถูจัดการกับคัวามร่�สึกหวาดกลััว หงุดหงิดง�าย์ โกรธ์ หร่อมีอารมณ์์แปรปรวน เป็นต่�น
แลัะสภาวะเคัรีย์ดได�อย์�างมีประสิทธ์ิภาพ นอกจากนี�ออกซิิโทซิินย์ังมีส�วน เอ็นดอร์ฟิิน หร่อที�เรีย์กกันว�า “สารสำาราญ” เป็นสารที�จะถู่กสังเคัราะห์
ช�วย์บรรเทาอาการของโรคัวิต่กกังวลัแลัะพฤต่ิกรรมการรับประทาน ออกมาเม่�อมีคัวามร่�สึกร�าเริง เช�น ภาย์หลัังเสร็จสิ�นการแข�งขัน หร่อชม
อาหารที�ผิดปกต่ิได� (Giel et al., 2018) การแสดงที�ทำาให�หัวใจเต่�นเร็ว ร่�สึกต่่�นเต่�น แลัะในบางคัรั�งสารนี�จะทำาหน�าที�
ช�วย์ในการสกัดกั�นคัวามร่�สึกเจ็บปวด ทำาให�เราร่�สึกผ�อนคัลัาย์ เช�น การอาบนำ�า
เย์็นในต่อนเช�าที�สามารถูเพิ�มระดับเอ็นดอร์ฟิินได�ส่ง หร่อการหัวเราะ
จนท�องแข็ง เน่�องจากการเกร็งของกลั�ามเน่�อหน�าท�องขณ์ะหัวเราะจะทำาให�
ปวดกลั�ามเน่�อ จนสมองสังเคัราะห์สารเอ็นดอร์ฟิินออกมาให�ร่�สึกดี

บทบาทของสัารอาหารต่่อกัารเสัริมสัร้างสัุขภาวะทางจิิต่
ในย์ุคัปัจจุบันที�มีทั�งปัญหาเศรษฐกิจแลัะปัญหาทางสังคัม จนทำาให�ผ่�คัน
มีปัญหาด�านคัวามเคัรีย์ดเพิ�มขึ�นจนส�งผลักระทบต่�อสุขภาพ แลัะเกิด
คัวามไม�สมดุลัของสารส่�อประสาทในสมองซิึ�งเป็นสาเหตุ่ที�ทำาให�ระบบต่�างๆ
ในร�างกาย์ทำางานผิดปกต่ิ เช�น อาการปวดเกร็งของกลั�ามเน่�อ ท�องอ่ด
ปวดท�อง คัลั่�นไส� แลัะอาเจีย์น รวมไปถูึงพฤต่ิกรรมการนอนหลัับไม�สนิท
ภาพที� 1 บทบาทของสารส่�อประสาทกับอารมณ์์เชิงบวก ซิึ�งเป็นปัญหาที�ส�งผลัเสีย์ต่�อการดำาเนินชีวิต่ ดังนั�น การบริโภคัอาหารที�มี
(Happiness hormones)
Figure 1 The role of neurotransmitters in positive emotions สารสำาคััญที�ออกฤทธ์ิ�ต่�อการเสริมสร�างสุขภาวะทางสมองแลัะอารมณ์์จึง
(Happiness hormones) มีคัวามจำาเป็นอย์�างย์ิ�ง (Balchem Corporation, 2023) ในปัจจุบันมี
ที�มีา / Source : https://www.manuscriptedit.com/scholar-hangout/serotonin-dopamine-
endorphins-and-oxytocin-are-vital-neurotransmitters-governing-our-well-being หลัากหลัาย์งานวิจัย์ที�ศึกษาเกี�ย์วกับสารอาหารที�มีบทบาทสำาคััญต่�อ

AUG 2025 FOOD FOCUS THAILAND 51

24/7/2568 BE 14:08
50-53_Strategic R&D_��.indd 51 24/7/2568 BE 14:08
50-53_Strategic R&D_��.indd 51